Peşəkar Kouçinqdə hansı yanaşmalar var?

Ölkəmizdə getdikcə daha çox səslənən Peşəkar Kouçinq anlayışı insanın fəaliyyətini yüksəltməyi qarşısına məqsəd qoyan bir üsul kimi önə çıxır. İdarəetmə ölçüsü olaraq şirkət daxilində istifadə edilə bilən kouçinq, məsləhətçilər tərəfindən də bütün seqmentlərə müraciət edən bir xidmət olaraq istifadə edilir. Bir çox dünyaca məşhur brendlərin menecerləri kouçlardan faydalanır. Bir çox şirkətlər anladılar ki, sürətlə dəyişən dünyada təhsilli işçi qüvvəsi ənənəvi idarəetmə modeli ilə idarə oluna bilməz. Bu onu göstərir ki, liderlik anlayışı ilə kouçinq anlayışı bir-birinə bağlıdır. Bir sözlə, kouçinq arzu olunan performansa nail olmaq üçün kouç (coach) və kouçi (coachee) arasında qurulan planlı inkişaf əlaqəsi kimi müəyyən edilir. Onun məqsədi müştərinin kouçun dəstəyi ilə qarşıya qoyduğu məqsədə çatması və problemlərin öhdəsindən təkbaşına çıxmağı öyrənməsidir. Bu proses zamanı müştəri özünü daha yaxından tanıyır, potensialını kəşf edir, səhvlərindən dərs alır. Kouçinq bu xidməti alan müştərinin şəxsi və iş həyatında inkişafını təmin etməyi qarşısına məqsəd qoyan, tamamilə etibar və məxfiliyə əsaslanan bir prosesdir. Digər tərəfdən kouçinqi həyata keçirən qurumlar işçilərinin şəxsi baxışları ilə təşkilatın vizyonu arasındakı uyğunluğu təmin edir və fərdi performanslarını artıraraq daxili hədəflərinə daha asan çatırlar. Həyat koçluğu, ailə kouçluğu, tələbə kouçluğu, karyera koçluğu, icraçı kouçinq, performans koçluğu kimi çeşidləri olan kouçinq şirkətlər üçün də faydalıdır. Kouçun müəyyən vəzifələri var. Məsələn, kouçinq işi nümayiş etdirir və müştərinin işi necə edə biləcəyinə diqqət yetirir. Bununla belə, rəy verir və işə yenidən baxır. Bunun xaricində, bu gün daha dəyişkən şəkildə istifadə oluna bilən kouçinq, müasir təşkilatlarda inkişaf, qidalanma, dəstək və işçilərə yardım kimi xidmətləri bir zərurət olaraq görür və kouçinq sistemi bu ehtiyacları ehtiva edir. Kouçinqin effektiv işləməsi üçün müştəri bundan xəbərdar olmalı və buna uyğun işləməlidir. Daha çox böyüklər arasında əlaqə olan kouçinq, məsləhətçini uşaq kimi idarə etmək işi deyil, qarşılıqlı etimad və məxfiliyə əsaslanan məhsuldar iş əlaqələri qurmağı hədəfləyən bir prosesdir. Valideyn-övlad münasibətləri kimi gəzinti modeli insanın həqiqi potensialına mane ola bilər. Bu prosesin ümumi məqsədi müştərinin kouçinq dəstəyi ilə öz qarşısına qoyduğu məqsədə çatması və problemlərini təkbaşına aradan qaldırmağı öyrənməsidir. Bu gün kouçinq anlayışı inkişaf edir. Rəhbərlik etmək istəyən fərd koçinq etməyi, ilham verməyi və digər insanların öhdəliyini qazanmağı öyrənməlidir. Bütün fərdlərin xüsusi və fərqli dəyəri var, müəyyən şərait və imkanlar təmin edildikdə öz potensialından, yəni texniki biliklərindən, ünsiyyət bacarıqlarından və ya şəxsi baxışlarından istifadə edərək dəyər yarada biləcəkləri məkan. Hər kəs öz potensialından xəbərdar ola bilər. Lakin bizim bu potensialdan maksimum istifadə etmək arzusu yoxdur. Kouçinq münasibətinin həm işçi, həm də işəgötürənə fayda verməsi üçün insanın öz potensialından istifadə etmək istəyi olmalıdır. Peşəkar karyerasının inkişafı zamanı müxtəlif dövrlərdə müxtəlif çətinliklərlə üzləşə bilər. Dəyişikliyin tipik ağrıları və yaradıcılıq prosesi olan bu çətinliklər insanı müəyyən axtarışlara, sorğulara apara bilər. Müəyyən bir struktur daxilində və inkişaf yönümlü qiymətləndirilə bilmədikcə, bu cür sorğular fərdin dəyişmə və inkişaf ehtiyacının qarşısını ala bilər. Kouçinq belə inkişafa ehtiyacı olan bir mütəxəssis üçün yol xəritəsi olur. Eyni şey qurumlara da aiddir. Onlar həmçinin müxtəlif üsullardan istifadə edirlər ki, işçiləri dəyişən biznes ehtiyaclarına cavab verə biləcək, özlərini inkişaf etdirə və dəyişiklik prosesində qarşılaşa biləcək çətinlikləri aradan qaldıra biləcək yeni bacarıqlar əldə edə bilsinlər. Bununla belə, kouçinq getdikcə daha çox yayılmış bir üsula çevrilir. Menecerlərdən həm komandasını, həm də özlərini motivasiya etməklə qısa müddətdə yeni vəzifələrə uyğunlaşmaları gözlənilir. Bundan əlavə, menecerlər sinif təlimi və ya sistem dəstəyi vasitəsilə onlara ötürülən texniki məlumatları çox qısa müddətdə bacarıqa çevirə bilirlər. Lakin bu vəzifələr bəzən müxtəlif səbəblərdən yerinə yetirilmir. Bəzi hallarda kouçinq yalnız ünsiyyət və ya təqdimat texnikası kimi müəyyən idarəçilik bacarığını inkişaf etdirməyi hədəfləyir, bəzi hallarda isə insanın karyera inkişafını planlaşdırır. Menecerlərin peşəkar inkişafı üçün müxtəlif bacarıqları inkişaf etdirmək üçün performans yönümlü kouçinq əlaqəsi yaradıla bilər.

Bundan əlavə, təcrübəli menecerin müəyyən bir bacarıq inkişaf etdirməsi üçün səriştə yönümlü kouçinq; Müxtəlif sahələrdə yüksək səviyyəli menecerin cavabdeh olduğu ehtiyaclar və sahələr üçün fərdiləşdirilmiş kouçinq kimi müxtəlif məşq növləri mövcuddur.

Kouçinq yanaşmanın xüsusiyyətləri

Kouçinq bir prosesdir və burada vacib olan odur ki, kouç və kouçi birgə səmərəli işləməli və nəticədə dəqiq və effektiv təhlil aparmalıdırlar. Beləliklə, Kouçinq yanaşması nədir? Kouçinq yanaşması məşqçinin xidməti necə təqdim etməsi, bunun üçün istifadə etdiyi prinsiplər və alətlər və onların xüsusiyyətləridir. Bunlara misal olaraq Həll yönümlü, Direktiv olmayan, Dəyərlərə əsaslanan, Məqsəd yönümlü və NLP yönümlü yanaşmaları göstərmək olar. Kouçinq yanaşması kouç ilə kouçi arasında ünsiyyətə və müştərinin ehtiyaclarına əsaslanır. Həll yönümlü yanaşma ən güclü yanaşmalardan biridir. Bu yanaşma ilə kouçlar problemlərə deyil, həll yollarına, zəif tərəflərə deyil, güclü tərəflərə diqqət yetirirlər. Bu yanaşmalarla müştərilər motivasiya çatışmazlığından və demoralizasiyadan xilas olurlar. Bu yanaşma diqqəti artırır və maneələri necə aradan qaldıracağını müzakirə edir. Bu yanaşma ilə həll yolu müəyyən edilir və həllə necə daha tez çatacağı təhlil edilir. Digər yanaşma dəyərlərə əsaslanan yanaşmadır. Bu yanaşma ilə dəyər anlayışı götürülür və müştəridən onu təhlil etməsi tələb olunur. O, müştərinin dəyər anlayışı vasitəsilə irəliləyir və dəyər nədir? Dəyər üçün nə etməli kimi suallarla birlikdə həll yolları axtarılır. Dəyərlərə nümunələr: Uğur, sədaqət, hörmət, tərbiyə, sosial mühit, aidiyyət, təhlükəsizlik, özünüz olmaq. Dolayı kouçinqtən fərqli olaraq, direktiv kouçinq kouçun bilavasitə yerinə yetirməsi və kouçinq üçün davranışı, yeni yanaşmanı və ya bacarığı izah etməkdən ibarətdir. Dolayı kouçinq özünün öyrənmə səyahətini təmin edən və öz cavablarını tapmağa çalışan kouçinqdir, direktiv kouçinq isə birbaşa təlimat verir. Hədəfi düzgün təyin etmək çox vacibdir. Məqsəd yönümlü yanaşma, Məqsədinizi düzgün təyin etmədiyiniz zaman sizə kömək edir və məqsədə çatmaq üçün sizə trayektoriya verir. Düzgün məqsədlər qoyarkən, plan yaratmaq və bu plana sadiq qalaraq inkişafdan həzz almaq gəlir. Bəzən bu səyahət zamanı bu yanaşma ilə diqqətiniz üçün hər yol sınanır ki, bu da sizi əsas hədəfinizə aparacaq ara hədəflər qoymağınıza kömək edir. Kouçunuzla birlikdə bu yolu müəyyən etməklə, boşa keçən vaxtı öz xeyrinizə çevirmiş olursunuz. Zaman anlayışına və hədəfin düzgün istiqamətləndirilməsinə yönəlmiş bu iş ilə müştərilər onlara özlərinə uyğun olan hədəfləri müəyyən etməyə, hədəfləri üzərində cəmləşərək fəaliyyət planları qurmağa kömək edir və onların həyata keçirilməsi zamanı kouçlar müştəriləri müşayiət edir. Sonuncu yanaşma NLP yönümlü yanaşmadır. NLP təfəkkür, dil və davranış mərhələlərini araşdırır və insanlara qarşıya qoyduğu məqsəd və hədəflərə çatmaq üçün bu proseslərdən ən effektiv şəkildə istifadə etməyi öyrədən bir yanaşmadır. NLP davranış dəyişikliyini tez və effektiv şəkildə yaratmaq üçün çox güclü üsullardır və onlardan necə istifadə olunduğunu izah edən təcrübə fəlsəfəsindən irəli gəlir. NLP yanaşmasının məqsədi; Bu, fərdlərə öz potensiallarını kəşf edib istifadə etmək, həyatlarında əsas məqsədlərini müəyyən etmək, məqsədlərinə çatmaqda əzmkar olmaq, məlumatlılıqlarını artırmaq, davranış çevikliyini həyata keçirmək, effektiv ünsiyyət qurmaq, münaqişələri və problemləri idarə etmək üçün tələb olunan bütün işdir.